KOLONIA GRENLANDIA
O Grenlandii, największej wyspie na Ziemi, mamy zazwyczaj wyobrażenie romantyczne. To ogromne, białe, lodowe przestrzenie, gdzie człowiek mierzy się z naturą, zdobywa, eksploruje i poznaje, to obszar męskiej przygody i próby. Nie jest to na pewno kraj, który kojarzy się z polityką, niewiele też osób zdaje sobie sprawę, że od XVIII wieku Grenlandia jest duńską kolonią. (Mimo iż nadal stanowi część Królestwa Danii od 1979 r. cieszy się pewną autonomią, która zapewne będzie coraz większa). Nie wiązało się to z wielką opresją, trudno bowiem porównywać Grenlandię z innymi skolonizowanymi krajami, jednak mając tę wiedzę, nie sposób nie rozpatrywać historii tego kraju, nie przykładając do tego teorii postkolonialnej.
Studia postkolonialne zajmują się mnóstwem aspektów relacji kolonizator-skolonizowany, my-inni, badają hierachie, stopień dewaluacji wartości i zmianę sposobu opisywania świata przez ludy skolonizowane, aż wreszcie ich próby poszukiwania czy też ocalenia tożsamości. W taki właśnie, „postkolonialny” sposób autorka książki „Ultima Thule”, Agata Lubowicka, postanowiła spojrzeć na Grenlandię. A patrzy niejako przez dziurkę od klucza, ponieważ podjęła się analizy tego, jak Grenlandia opisywana jest przez kolonizatorów, a dokładniej, jaki jej obraz wyłania się z prozy Knuda Rasmussena, pół- Inuity, pół-Duńczyka, badacza Arktyki i etnografa, autora wielu prac naukowych i książek poświęconych Grenlandii (po polsku ukazała się jego książka „Nowi Ludzie”, UMSC 2017).
Choć temat wydaje się egzotyczny i nieco niszowy, „W sercu Ultima Thule” to fascynująca lektura, praca łącząca wiele dziedzin nauki, od literaturoznawstwa przez socjologię po literaturę. Choć jest to dzieło stricte naukowe, warto po nie sięgnąć. Jest kopalnią wiedzy na temat kultury Inuitów, topografii polarnych terenów, wypraw eksploracyjnych i dzielnych ludzi, którzy wciąż doskonalili swoją ciekawość świata.
Beata Słama (recenzja ukazała się w kwartalniku „Tatry”).
Agata Lubowicka, „W sercu Ultima Thule. Reprezentacje Grenlandii Północnej w relacjach z ekspedycji Knuda Rasmussena”, Wydawictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2018.
