BANFF 2022, NAGRODY W DZIEDZINIE LITERATURY

Nagrody literackie w Banff przyznano. Zadziwia różnorodność tematyki, poziom intelektualny i głębia.

GRAND PRIX

Jonathan Howland, Native air

Green Writers Press, 2022

Debiut i od razu nagroda. Bohater powieści i zarazem narrator, Joe Holland, jest wspinaczem, dla którego niezwykle ważną osobą jest jego partner Pete. Poznają się w latach osiemdziesiątych w college’u i przez dziesięć lat wspinają się razem w Yosemitach i w kalifornijskiej High Sierra. Pete jednak ginie, Joe opłakuje jego śmierć i musi upłynąć aż dziesięć lat, nim syn Pete’a namawia Joego, by, mimo bólu po stracie, wrócił w góry.

PODRÓŻE I PRZYGODY

Torbjørn Ekelund, A Year in the Woods: Twelve Small Journeys into Nature

Greystone Books, 2021

Jak cieszyć się naturą, nie szkodząc jej? Jak się w niej zanurzyć, nie naruszając jej spokoju i harmonii? Pisze o tym Torbjørn Ekelund, uznany norweski pisarz przyrodniczy.

Plan jest taki: co miesiąc wyjechać po pracy na jeden dzień i rozbić obóz w pobliżu tego samego małego stawu w lesie. Ten mały rytuał trwa przez rok.

Wzorem  Henry’ego Davida Thoreau autor nadaje książce strukturę „czterosezonową”, opisuje, jak w rytmie pór roku zmienia się pozornie niezmienny krajobraz i jak niewiele znaczymy w obliczu piękna natury.

FIKCJA I POEZJA

Jonathan Howland, Native Air

REPORTAŻ

Nagroda Jona Whyte’a

Hamish MacInnes, The Fox of Glencoe

Scottish Mountaineering Press, 2021

Wspomnienia wybitnego szkockiego wspinacza. Hamish, którego wyczynów wystarczyłoby na kilka żywotów, opisuje swoje wspinaczki (wiele pierwszych przejść), nieudaną próbę zdobycia Everestu z zaledwie czterdziestoma funtami i pożyczonym namiotem, poszukiwania skarb w Ameryce Południowej, przelot balonem na gorące powietrze nas Ben Nevisem…  Wytrwały i pomysłowy, Hamish poświęcił większość swojego życia rozwojowi nowoczesnego alpinizmu i promowaniu bezpieczeństwa i ratownictwa górskiego – był naczelnikiem (czy oni tam mają naczelnika?) Glencoe Mountain Rescue.

Pracował przy produkcji wielu filmów górskich (i nie do końca górskich), takich jak Sankcja na Eigerze, Misja, Monty Pyton i święty Graal – zaprzyjaźnił się z Michaelem Palinem.

Zmarł w 2020 roku w wieku dziewięćdziesięciu lat.

ŚRODOWISKO

Kazim Ali Northern Light: Power, Land, and the Memory of Water

Milkweed Editions, 2022, Goose Lane Editions, 2022

Poeta i eseista, obecnie wykłada literaturę i kreatywne pisanie na UCLA w San Diego. Jest dzieckiem hinduskich migrantów, urodził się w Londynie, jako dziecko mieszkał w miastach i małych miasteczkach Manitoby w Kanadzie, a życie ułożył sobie w Stanach Zjednoczonych. Pisze, że nigdy nie czuł, iż należy do jakiegoś miejsca, jednak pewnego dnia postanawia pojechać do miasteczka Jenpeg w Manitobie, powstałego przy okazji budowy zapory na rzece Nelson, w którym mieszkał, będąc dzieckiem. Miasteczko jednak nie istnieje,  a koncern energetyczny wyrządził w tym regionie ogromne szkody. Kazim rozmawia z przedstawicielami lokalnej społeczności, Indianami Pimicikamak („ludem rzek i jezior”), którzy domagają się pociągnięcia koncernu do odpowiedzialności. Poznaje historię zapory i Jenpeg, miasta, teraz istniejącego tylko w jego pamięci. Budując od nowa relacje z dawnymi sąsiadami, Ali bada kwestie ziemi i władzy. Pamiętając o zerwanym kiedyś związku z tym miejscem, w końcu znajduje dom.

FOTOGRAFIA

Rita Leistner Forest for the Trees: The Tree Planter

 Dewi Lewis Publishing, 2021

W latach 1984-1993 Rita Leistner posadziła ponad pół miliona drzew. Następne dwadzieścia lat spędziła, pracując jako fotograf dokumentalista i fotoreporter, głównie w strefach wojennych, twierdząc, że żmudna praca przy sadzeniu drzew i umiejętności logistyczne, które nabyła jako szefowa ekipy, przygotowały ją do funkcjonowania w trudnych warunkach.

PRZEWODNIKI

Luc Mehl  The Packraft Handbook

Mountaineers Books, 2022

Autor pochodzi z Alaski. To książka niezbędna dla każdego, kto zamierza eksplorować  pontonem dzikie rzeki i zwodnicze bystrza.

WSPINANIE

Lauren DeLaunay Miller Valley of Giants: Stories from Women at the Heart of Yosemite Climbing

Mountaineers Books, USA, 2022

Choć przez długi czas pomijane, kobiety zawsze były obecne w Yosemitach – tworzyły sprzęt i wytyczały nowe drogi. Redaktorka i wspinaczka Lauren DeLaunay Miller zebrała fragmenty dzienników, eseje, wywiady, materiały archiwalne opisujące stuletnią historię wspinaczek w Dolinie – od Bei Vogel, która sama wykuwała sobie haki, przez Molly Higgins (pierwsze kobiece przejście Nosea na El Capitanie), po Liz Robbins, wytyczającą nowe drogi w czasach Złotej Ery. Przeczytamy opowieści Lynn Hill, Steph Davis, Kate Rutherford, Beth Rodden, Chelsea Griffie, Libby Sauter i wielu innych pań. To książka długo wyczekiwana i niezwykle potrzebna.

NAGRODY SPCJALNE JURY

Javier Corso,  Alex Rodal  Matagi

Oak Stories, Spain, 2021

Bogato ilustrowana i oryginalna w formie historia myśliwskiej społeczności Matagi z regionu Tohoku w północnej Japonii.

Katie Ives  Imaginary Peaks: The Riesenstein Hoax and Other Mountain Dreams

Katie Ives, redaktorka czasopisma „Alpinist”, zastanawia się na białymi plamami na mapach, będących polem dla wyobraźni, opisuje kartograficzną tajemnicę Riesenstein Hoax (nieistniejącego pasma górskiego, w którym jednak się „wspinano”) w szerszym kontekście historii wspinaczki i niekończącego się poszukiwania nieodkrytych i niezdobytych szczytów i nieistniejących dróg.