WIDOK PIĘKNY BEZ ZASTRZEŻEŃ. FOTOGRAFIA TATRZAŃSKA MIECZYSŁAWA KARŁOWICZA

KARŁOWICZ BEZ ZASTRZEŻEŃ

Polski Związek Żeglarski ogłosił rok 2017 rokiem Mariusza Zaruskiego. Na moje zdziwienie, że nie zrobił tego Polski Związek Alpinizmu, jeden z jego „działaczy” odpowiedział, że powinien to zrobić TOPR – zupełnie jakby Generał był gorącym kartoflem, który należy natychmiast odrzucić komuś innemu. W myśl tej logiki rok Mieczysława Karłowicza powinna ogłosić jakaś filharmonia lub Ministerstwo Kultury, może Związek Polskich Artystów Fotografików, a nie PZA czy TOPR, choć mogłaby to zrobić każda z tych instytucji, tak szerokie było spektrum jego działań i zainteresowań. Obaj ci panowie to niejako nasi wspinaczkowi przodkowie, jesteśmy (mam nadzieję, że większość z nas) ich spadkobiercami, a to, co pisali o wspinaniu i górach nadal jest zadziwiająco aktualne. Dlatego cieszy niezwykle, że Polskie Wydawnictwo Muzyczne postanowiło wydać album fotografii tatrzańskich Mieczysława Karłowicza, co zbiegło się pięknie z pomysłem Oficyny Wydawniczej Astraia, by wznowić, po blisko stu latach, jego wybór pism i fotografii (Karłowicz w Tatrach).

Ta pierwsza pozycja, Widok piękny bez zastrzeżeń, to nie tylko fotografie – choć te są najważniejsze ‒ to także niezwykle interesujący wstęp Justyny Nowickiej (również o początkach fotografii tatrzańskiej), kalendarium życia artysty, poruszający tekst Mariusza Zaruskiego Ostatnim śladem, aż wreszcie kilka artykułów samego Karłowicza zamieszczanych w „Taterniku” i w „Pamiętniku PTT”.

Jak napisałam, najważniejsze są zdjęcia. Mieczysław Karłowicz – kompozytor (wybitny), samotnik, eksplorator, wrażliwiec,  radykalny esteta, a przede wszystkim taternik i narciarz, lecz jakby osobny, inny. Co widać w jego fotografiach. Jak na tamte czasy były zjawiskiem niezwykłym ‒ nie uwieczniał bowiem pocztówkowych widoczków czy grup wycieczkowych ku pamięci. Fotografował głównie góry, traktował je jednak nie jako element krajobrazu, lecz jako formy, faktury i nastroje.

Każde zdjęcie jest ważne i cenne, bo inaczej się wtedy fotografowało. Aparat był dużą, drewnianą, ciężką skrzynką, a kliszami – szklane płytki, decyzja więc o zrobieniu zdjęcia była przemyślana i nieprzypadkowa, a sam akt jego wykonania swego rodzaju misterium.

Książka to niezwykła, również dlatego że dzisiaj tak książek się nie wydaje: a więc płócienna okładka z naklejonym (!) zdjęciem autorstwa Karłowicza, a więc stylowa wyklejka, a więc tasiemkowa zakładka…Trzymanie jej w ręku to ogromna przyjemność.

Jedno tylko budzi mój sprzeciw: zamieszczenie zdjęcia zwłok Karłowicza na lawinisku. Protestowałam (niestety bezskutecznie) przeciwko pokazaniu go w Magii nart, protestuję i teraz. To koncepcja z tabloidu, odzierająca z godności, straszna i niepotrzebna.

Beata Słama

Justyna Nowicka, Witold Siemszkiewicz i in., Widok piękny bez zastrzeżeń. Fotografia tatrzańska Mieczysława Karłowicza, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Warszawa 2016.